|  ISSN: 2757-6116

Original article | Journal of Innovative Research in Teacher Education 2021, Vol. 2(3) 243-265

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Etkin Vatandaşlık Öğrenme Alanına Yönelik Çizgi Roman Tasarımı: “Minik Vatandaşlar

Onur Kavak & Genç Osman İlhan

pp. 243 - 265   |  DOI: https://doi.org/10.29329/jirte.2021.408.5   |  Manu. Number: MANU-2110-19-0001.R1

Published online: December 23, 2021  |   Number of Views: 211  |  Number of Download: 738


Abstract

Sosyal Bilgiler dersi içerisinde soyut ve anlaşılması zor olan konular barındırmaktadır. Bu konulara yönelik anlamlı öğrenme çıktıları oluşturmak için bilindik öğretim yöntemlerinin yanında öne çıkan - güncel öğretim materyallerinin kullanımına başvurmak gerekmektedir.  Aktarılanları hızlı bir şekilde anlama ve öğrenmede kalıcılık oluşturma yolunda materyallerin önemli bir yeri olduğu kanıtlanmış bir gerçektir. Bu materyaller arasında yer alan çizgi roman materyali ise öğretim alanında kullanışlılığıyla öne çıkmakta olup geleceğin potansiyel bir eğitim aracıdır. Çizgi roman materyali kullanılarak zor ve soyut konuları barındıran, Sosyal Bilgiler 5. Sınıf 6. Öğrenme alanı olan Etkin Vatandaşlık öğrenme alanı çizime aktarılmıştır. Çizimler, Web 2.0 aracı olan “Pixton” adlı internet sitesi yoluyla gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen çizimler sonucu ortaya çıkan “Minik Vatandaşlar” adlı çizgi roman, 107 kareden oluşmaktadır. Bu çalışma ile amaçlanmakta olan ise Sosyal Bilgiler öğretiminde ana materyal olan ders kitaplarının yanında alternatif bir materyal oluşturma düşüncesidir. Yapılan bu çizgi roman tasarımı, düşünülüp gerçekleştirilen bu girişimin ilk adımıdır. 

Keywords: Sosyal bilgiler, materyal, çizgi roman, etkin vatandaşlık, öğrenme alanı


How to Cite this Article?

APA 6th edition
Kavak, O. & Ilhan, G.O. (2021). 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Etkin Vatandaşlık Öğrenme Alanına Yönelik Çizgi Roman Tasarımı: “Minik Vatandaşlar” . Journal of Innovative Research in Teacher Education, 2(3), 243-265. doi: 10.29329/jirte.2021.408.5

Harvard
Kavak, O. and Ilhan, G. (2021). 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Etkin Vatandaşlık Öğrenme Alanına Yönelik Çizgi Roman Tasarımı: “Minik Vatandaşlar” . Journal of Innovative Research in Teacher Education, 2(3), pp. 243-265.

Chicago 16th edition
Kavak, Onur and Genc Osman Ilhan (2021). "5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Etkin Vatandaşlık Öğrenme Alanına Yönelik Çizgi Roman Tasarımı: “Minik Vatandaşlar” ". Journal of Innovative Research in Teacher Education 2 (3):243-265. doi:10.29329/jirte.2021.408.5.

References

    Ak, M. M., Erdoğan, M. F. ve İlhan, G. O. (2020). Görsel bir öğretim materyali olarak dijital çizgi roman tasarımı:
                Gezdim, Gördüm, Öğrettim. Journal of History School (Johs), 13(7), 2458-2484. DOI: 10.29228/joh.44172

    Akkaya, A. (2013). A different activity in grammar learning in Turkish course: Educational comic strips.
                International Journal of Academic Research Part B, 5(5), 118-123. DOI: 10.7813/2075-4124.2013/5-5/B.18.

    Alpin, H. (2006). Çizgi roman ansiklopedisi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.

    Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de karikatür, çizgi roman ve çizgi film. İstanbul: İletişim Yayınları.

    Altunbay, M. ve Önal, A. (2018). Kültürel kimlik inşasında çizgi roman: karşılaştırmalı bir inceleme (Red Kit ve
                Tommiks örneklemi). Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(16), 333-349.

    Arcanlı, Ç. (2019). Etkin vatandaşlık öğrenme alanına ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen
                adaylarının görüşleri.
    Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elâzığ.

    Arı, A., Demir, B. ve Baydar-Işık, B. (2019). Matematik eğitiminde manga çizgi roman kullanımı. Bayburt
                Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2
    (2), 261-265.

    Aşçı, A. U. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan çizgi romanların değerler eğitimi açısından
                incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(69), 868-889. Doi: 10.17719/Jisr.2020.4006.

    Aydın, A. (2016), Eğitim psikolojisi gelişim-öğrenme-öğretim. Ankara: Pegem Akademi.

    Botzakis, S. (2013). Why I teach comics in higher education: Finding turth, justice and literacy with graphic
                novels. Knowledge Quest, 41(3), 68-71.

    Bozpolat, E. ve Arslan, A. (2018). Öğretmen adaylarının öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı dersine ilişkin
                görüşleri. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(3), 60-84. Doi: 10.19160/İjer.463977.

    Cihan, N. (2014). Eğitsel araç olarak çizgi romanın ilköğretim 8. sınıf Türkçe ders konularına uyarlanması. Eğitim
                ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
    , 3(3), 313-321.

    Cimermanova, I. (2014). Graphic novels in foreign language teaching. Journal of Language and Cultural
                Education
    . 2(2), 85-94.

    Cimermanova, İ. (2015). Using comics with novice EFL readers to develop reading literacy. Procedia - Social and
                Behavioral Sciences
    , 174, 2452-2459. Doi: 10.1016/J.Sbspro.2015.01.916.

    Çelik, K. ve İlhan, G. O. (2021). Çocuk haklarına yönelik eğitici çizgi roman: ‘’Sadece Biriyim’’. Türkiye Eğitim
                Dergisi,
    6(1), 262-279.

    Çelikkaya, T. (2017). Sosyal bilgiler öğretiminde araç-gereç ve materyal kullanımının önemi. R. Sever ve E.
                Koçoğlu (Ed.). Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde (ss. 37-62).
                Ankara: Pegem Akademi.

    Çevik-Kansu, C. (2015). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinde etkin vatandaşlık eğitiminin etkililiği. Yayımlanmış doktora
                tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.

    Darwazeh, R. (2016). Migration narratives: Using graphic novels in teaching social studies. Published Master's
                Thesis, University of Victoria, British Columbia.

    Debroy, D. (2011). The graphic novel in India: East Transforms West. Bookbird: A Journal of International
                Children's Literature
    . 49(4), 32-39. Doi: 10.1353/Bkb.2011.0060.

    Dechant, E. V. ve Smith, H. P. (1977). Psychology in teaching reading. United States of America: Prentice Hall.

    Deniz-Yöndem, Z. ve Taylı, A. (2019). Bilişsel gelişim ve dil gelişimi. A. Kaya (Ed.) Eğitim psikolojisi içinde (ss. 73-
                114). Ankara: Pegem Akademi.

    Dere, İ. ve Yavuzay, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık göstergelerinin
                incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2400-2414. Doi: 10.33206/mjss.537592

    Dere, İ. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ‘iyi vatandaş’ kavramı hakkındaki metaforik algıları. Ahi
                Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20
    (1), 434-456.

    Dere, İ. ve Ateş, Y. (2020). Sosyal bilgiler derslerinde teknolojik araç ve materyal kullanımı: bir durum çalışması.
                Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 496-514.

    Doğan, O. (2007). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersi “Bir Ülke Bir Bayrak” ünitesindeki kavramların
                öğrenilmesinin bazı değişkenler açısından incelenmes
    i. Yayımlanmış Yüksek lisans tezi, Çukurova
                Üniversitesi, Adana.

    Efecioğlu, E. E. (2013). The role of graphic novels in teaching English as a foreign language. Yayınlanmamış
                doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

    Eğribel, E. (1992). Çizgi roman olayı ve toplum. Sosyoloji Dergisi, 3(3), 1-44.

    Eisner, W. (1985). Comics & sequential art. Tamarac, Fl: Poorhouse Press.

    Ertemsir, E. (2017). Yöneticilik eğitiminde interaktif çizgi roman: yöntemin yarattığı faydalılık algısı üzerine bir
                araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(74), 164-
                197.

    Eryılmaz, E. (2019). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan etkin vatandaşlık öğrenme alanı kazanımlarının
                uygulanabilirliği hakkında öğretmen görüşleri
    , Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs
                Üniversitesi, Samsun.

    Esmer, B. (2014). Çizgi romanların çocuk eğitimi açısından incelenmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Yüzüncü
                Yıl Üniversitesi, Van.

    Fisher, D. ve Frey, N. (t.y.). Using graphic novels: Popular culture and social studies interact. Program Research,
               
    67-78. Retrieved from

    http://EcommerceProd.Mheducation.Com.S3.Amazonaws.Com/Unitas/School/Program/American-Journey/American-Journey-Research-Base-Ww1-Series.Pdf#Page=69

    Gavigan, K. ve Albright, K. (2015). Writing from behind the fence. Journal Of Adolescent & Adult Literacy, 59(1),
                41-50.

    Gavigan, K. (2011). More powerful than a locomotive: Using graphic novels to motivate struggling male
                adolescent readers. Journal Of Research on Libraries and Young Adults, 1(3), 7-8.

    Ghiso, M. P. ve Low, D. E. (2013). Students using multimodal literacies to surface micronarratives of united
                states immigration. Literacy, 47(1), 26-34.

    Griva, E., Alevriadou, A. ve Semoglou, K. (2012). Reading preferences and strategies employed by primary school
                students: gender, socio-cognitive and citizenship issues. International Education Studies, 5(2), 24-35.

    Gülersoy, A. E. ve Türkal, B. (2020). Oluşturma-geliştirme açısından sosyal bilgiler öğretiminde bir öğretim
                materyali olarak çizgi roman kullanımı. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 6(2), 299-326.

    Gürbüz, N. ve Ilgaz, S. (2021). 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde drama ve bilgisayar destekli öğretimin akademik
                başarı ve bilgilerin kalıcılığına etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 50(229), 179-203.

    Gürsoy, H, C. (2018). Kitap okuma alışkanlığının kazandırılmasında yardımcı bir araç olarak çizgi romanların
                kullanılması.
    Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.

    Hosler, J. ve Boomer, K. B. (2011). Are comic books an effective way to engage nonmajors in learning and
                appreciating science?. Cbe Life Sci Educ. 10(3), 309-317.

    Hutchinson, K. H. (1949). An experiment in the use of comics as instructional material. The Journal of Educational
                Sociology
    , 23(4), 236-245. Https://Doi.Org/10.2307/2264559.

    İlhan, G. ve Oruç, Ş. (2019). Sosyal bilgiler dersinde çizgi roman kullanımı: Teksas tarihi. Eğitim ve Bilim, 44(198),
                327-341.

    İlhan, G. O. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi romanların kullanımı. Yayımlanmış doktora tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.

    İlhan, G. O., Kaba, G. ve Sin, M. (2021). Usage of digital comics in distance learning during Covid-19.
                International Journal on Social and Education Sciences (IJONSES), 3(1), 161-179.
                https://Doi.Org/10.46328/İjonses.106.

    Kaba, G., Şin, M. ve İlhan, G. O. (2020). Eğitimde dijital çizgi roman tasarımı: Etkin Vatandaş Bilge. Jass Studies-
                The Journal of Academic Social Science Studies
    , 83, 107-123.

    Kandemir, M. (2020). Bilişsel gelişim. Ş. Işık (Ed.). Eğitim psikolojisi içinde (ss. 85-135). Pegem Akademi: Ankara.

    Karagöz, B. (2018). Eğitici çizgi romanların disiplinler arası içeriklerinin belirlenmesi ve okuduğunu anlama
                stratejilerine uygulanabilirliği: Adam olmuş çocuklar ile kahraman kadınlarımız serisi örneği. Erzincan
                Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
    20(3), 637-661.

    Keskin, A.  ve İlhan, G. O. (2021). Değerler eğitimine yönelik dijital çizgi roman tasarımı: “Gizemli Labirent”. İnsan
                ve Sosyal Bilimler Dergisi
    , 4(1), 250-264. DOİ: 10.53048/Johass.923826.

    Kılıçkaya, F. ve Krajka, J. (2012). Can the use of web-based comic strip creation tool facilitate EFL learners
                grammar and sentence writing?. British Journal of Educational Technology 43(6), 161-165.

    Kireççi, Ü. (2020). Çizgi roman senaryosu. Lal Kitap: İstanbul.

    Kiriş-Avaroğulları, A. ve Mutlu, Z. (2019). Pre-Service social studies teachers' opinions on using comic books in
                social studies teaching. Asian Journal of Education and Training, 5(4), 538-547.

    Kougiourouki, A. (2017). İlkokul tarih öğretiminde çizgi roman kullanımı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi,
                Trakya Üniversitesi, Edirne.

    Köksal-Akyol, A. (2020). Bilişsel gelişim. A. Ulusoy (Ed.). Gelişim ve öğrenme psikolojisi içinde, (ss. 76-106).
                Ankara: Anı Yayıncılık.

    Kurt, S. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi roman kullanımına ilişkin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının
                görüşlerinin incelenmesi.
    Yayınlanmış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

    Mathews, S. A. (2011). Framing preservice teachers' interpretations of graphic novels in the social studies
                classroom. Theory And Research İn Social Education, 39(3), 416-446.

    McCloud, S. (2019). Çizgi romanı anlamak (Çev. C. Ülgen). Sırtlan Kitap: İstanbul.

    Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. TTKB Yayınları.

    Meydan, A. ve Akdağ, H. (2015). Sosyal bilgiler dersinde öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. A. Öcal ve
                B. Tay. (Ed.). Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 154-190). Ankara: Pegem
                Akademi Yayınları.

    Ocak, G. ve Yurtseven, R. (2009). Beşinci sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının yapılandırmacı öğrenme
                yaklaşımına göre değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 94-109.

    Orçan, A. ve Kandil-İngeç, Ş. (2016). Fizik öğretiminde çizgi-roman tekniği ile geliştirilen bilim-kurgu
                hikâyelerinin yaratıcı düşünme becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(4),
                628-643. DOİ: 10.16986/Huje.2015014138.

    Özdemir, E. (2010). Eğitici çizgi romanların altıncı sınıf öğrencilerinin ısı transferi kavramındaki başarısı üzerindeki
                etkileri
    . Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.

    Pierson, M. R. ve Glaeser, B. C. (2007). Using comic strip conversations to increase social satisfaction and
                decrease loneliness in students with autism spectrum disorder. Education and Training in Developmental
                Disabilities,
    42(4) 460-466.

    Richter, T., Rendigs, A. ve Maminirina, C, P. (2015). Conservation messages in speech bubbles–evaluation of an
                environmental education comic distributed in elementary schools in Madagascar. Sustainability, 7, 8855-
                8880.

    Sarıbıyık, M. S. (2018). İlkokullarda milli tarih şuurunu kazandırmada tarihi çizgi romanların önemi: Tarkan çizgi
                romanları örneği
    . Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Giresun Üniversitesi, Giresun.

    Seçmez, N. ve İlhan, G. O. (2021). Türklerin yaşadığı 89 göçünün çizgi romanı: “Geriye Kalanlar”. II. Uluslararası
                Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Sempozyumu,
    28-29 Mayıs, içinde (ss. 246). İzmir, Türkiye.

    Şahin, İ. F. ve Ekici, Ö. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin perspektifinde ortaokullarda vatandaşlık
                eğitiminde yaşanan sorunlar. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 12, 85-116. Doi: 10.14225/Joh1524.

    Şahin, M. (2015). Öğretim materyallerinin öğrenme-öğretme sürecindeki işlevine ilişkin öğretmen görüşlerinin
                analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 995-1012.

    Şener, P. (2019). Ortaokul öğrencilerinin etkin vatandaşlık öğrenme alanındaki kavramlara yönelik bilişsel
                yapılarının ve kavram algılarının belirlenmesi.
    Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.

    Şentürk, M. (2020). Sosyal bilgiler dersinde eğitici çizgi roman ve eğitici çizgi film kullanımının öğrencilerin tutum,
                motivasyon ve akademik başarılarına etkileri
    . Yayınlanmış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

    Şentürk, Ö. Ç. (2020). Argümantasyon destekli eğitici çizgi romanların öğrencilerin çevreye yönelik ilgi,
                motivasyon ve akademik başarılarına etkisi ile öğrenci deneyimleri.
    Yayınlanmış doktora tezi, Gazi
                Üniversitesi, Ankara.

    Tekin, E. ve İlhan, G. O. (2021). Çizgi romanların yabancı dil öğretiminde kullanımı üzerine bir inceleme. Anasay,
                17, 105-124. Doi: 10.33404/Anasay.961190.

    Tokcan, H. ve Topkaya, Y. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretimini kolay buldukları ve zorlandıkları  
                üniteler. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(23), 22-33. DOİ: 10,29329/Mjer.2018.138.2.

    Topkaya, Y. (2014). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinde eğitici çizgi roman kullanımının bilişsel ve duyuşsal
                öğrenmelere etkisi.
    Yayınlanmış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

    Topkaya, Y. (2016). Eğitici çizgi romanların çevre sorunlarına yönelik bilişsel ve duyuşsal öğrenmeler üzerindeki
                etkisi. Eğitim ve Bilim, 41(187), 199-219.

    Toptaş, V. ve Çekirdekçi, S. (2011). Sınıf öğretmenlerinin matematik (4. ve 5.sınıf) dersinde öğretim materyalleri
                kullanımını engelleyen unsurlarla ilgili görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29),
                137-149.

    Tuncer, N. (1993). Çizgi Roman ve çocuk. Çocuk Vakfı Yayınları: İstanbul.

    Uslu-Üstten, A. ve Pilav, S. (2016). Temel seviyede yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde çizgi romanların
                öğrenme düzeyine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 599-606.

    Uygun, K.  ve Kılıçkara, S. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim teknolojileri ve materyal kullanımına
                ilişkin görüşleri. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 90-108.

    Uygur, M.  ve Yanpar-Yelken, T. (2010). Sosyal bilgiler dersinde grup çalışmasıyla gazete kupürlerinden poster
                oluşturma tekniğinin öğrenciler üzerindeki etkileri. Millî Eğitim Dergisi, 39(185), 314-327.

    Ünal, O. ve Demirkaya, H. (2019). Eğitici çizgi romanın sosyal bilgiler dersinde kullanılmasına yönelik yarı
                deneysel bir çalışma. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, 92-108.

    Vassilikopoulou, M., Retalis, S., Nezi, M. ve Boloudakis, M. (2011). Pilot use of digital educational comics in
                language teaching. Educational Media International, 48(2), 115-126.

    Weitkamp, E. ve Burnet, F. (2007). The chemedian brings laughter to the chemistry classroom. International
                Journal of Science Education
    29(15), 1911-1929. Doi: 10.1080/09500690701222790.

    Yağlı, A. (2017). Modern bir anlatı sanatı olarak çizgi roman. İstanbul: Kriter Yayıncılık.

    Yaşar, Ş. ve Gültekin, M. (2006). Sosyal bilgiler öğretiminde araç-gereç kullanımı. C. Öztürk (Ed.). Hayat bilgisi
                ve sosyal bilgiler öğretimi
    içinde (ss. 288-310). Ankara: Pegem A Yayıncılık.

    Yeler, M. ve Ocak, G. (2021). 5. sınıf sosyal bilgiler etkin vatandaşlık öğrenme alanı kazanımlarına ilişkin eğitim
                durumlarının incelenmesi: durum çalışması. OPUS International Journal of Society Researches, 18(39),
                175-222.

    Yeşiltaş, E. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde öğretim materyalleri ve teknolojileri. M. Safran (Ed.). Sosyal bilgiler
                öğretimi
    içinde (ss. 224-241). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

    Yıldır, E. (1994). Batı'da çizgi-roman. Töre Aylık Fikir ve Sanat Dergisi, 152, 7-12.

    Yıldırım, A.H. (2013), Using graphic novels in the classroom. Journal of Language and Literature Education, 8,  
                118-131.

    Yıldırım, E. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının eğitici çizgi roman hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 52-70.

    Yıldız, E. (2021). İşbirlikli hikâye ve çizgi roman yazma çalışmalarının öğretmen adaylarının akademik başarılarına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 32-49.